་ བོད་རང་བཙན། བདེན་དོན་ལ་དཔྱད་ཞིབ།

ཁག་གཉིས་པ།
 བོད་ཀྱི་རྒྱལ་གླུ་དང་བོད་ཀྱི་ས་བཀྲ།

༼༡༩༤༧ ལོར་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་འཚོགས་པའི་ཨེ་ཤ་ཡ་ནང་ཁུལ་ཚོགས་འདུ།༽

  རྒྱལ་གླུ།

བོད་ཀྱི་རྒྱལ་གླུའམ་རྒྱལ་ ཡོངས་སྨོན་ལམ་རྙིང་པ་ གངས་རི་རྭ་བས་བསྐོར་བའི་ཞིང་ཁམས་འདིར༎ ཞེས་པ་དེ་ནི་ ༡༧༤༥ ལོར་བོད་ཀྱི་སྡེ་སྲིད་ཕོ་ལྷ་ནས་བརྩམས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་དུས་སྟོན་ཁག་གི་མཇུག་ཏུ་སྐྱོར་ཞིང་། ནོར་བུ་གླིང་ཁའི་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་སྟོན་ཁག་གི་སྔོན་འགྲོར་རྣམ་ཐར་གྱི་གདངས་སུ་ ལེན་པ་རེད། བོད་གཞུང་རྒྱ་གར་ལ་བཙན་བྱོལ་དུ་སླེབས་སྐབས་ དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་གླུ་སྲིད་ཞིའི་ཕན་བདེ་ ཞེས་པ་བརྩམས་པ་རེད། ཚིག་འབྲུ་རྣམས་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྙན་ངག་མཁན་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཏུ་བཞེད་པའི་ ༧རྒྱལ་བའི་ཡོངས་འཛིན་ཁྲི་བྱང་རིན་པོ་ཆེས་བརྩམས་པ་རེད།

བོད་ཀྱི་ས་བཀྲ།

༼ས་བཀྲ་དང་པོ་འདི་ནུ་རེམ་བྷག་ཏུ་ཡོད་པའི་ མཱར་ཊིན་ བེ་ཧཱེམ་གྱི་གོ་ལའི་ས་བཀྲ།     ༼༡༨༢༧ ལོའི་ས་བཀྲའི་ཐོག་ནས་དྲངས་པའི་ཞིབ་གསལ་གནས་ཚུལ།༽

 ༡༩༥༠ ཡར་སྔོན་གྱི་ས་བཀྲ་དང་གོ་ལའི་ས་བཀྲ་ཟླུམ་པོ་དང་ལེབ་མོ་མང་པོའི་ནང་བོད་འདི་ རྒྱ་ནག་ལས་ལོགས་སུ་རང་བཙན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པ་བསྟན་ཡོད། ཨེ་ཤ་ཡའི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ཀྱི་ས་བཀྲ་སྔ་ཤོས་འགའ་ཞིག་གི་ནང་བོད་༼དག་ཆ་མི་འདྲ་བ་ དཔེར་ན། Tobbat, Thibbet, The Kingdom of Barantola ལྟ་བུ།) འདི་རྒྱ་ནག་གམ་ ཁེ་ཐའེ་༼ཞེས་མིང་རྙིང་པར་འབོད་པ་༽ལས་ལོགས་ཀར་བསྟན་ཡོད། ཌཱ་ཆི་ཡུལ་གྱི་ས་བཀྲ་བ་ པཱི་ཊར་ ཝན་ དཱེར་ ཝ་ ཡིས་ ༡༦༨༠ ཙམ་ལ་བྲིས་པའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་ས་བཀྲ་ཤིག་ཏུ་བོད་འདི་དུམ་བུ་གཉིས་སུ་བྲིས་མོད་འོན་ ཀྱང་རྒྱ་ནག་དང་ཐ་དད་དུ་བསྟན་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་ཧྥ་རན་སིའི་ས་བཀྲ་བ་ གཱུ་ལཱུ་མེ་ དཱེ་ ལེ་སེལ་ གྱིས་ ༡༧༠༠ ལོའི་ས་བཀྲ་དེར་ བོད་འདི་ལ་ “བོད་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་ཁམས་”ཞེས་བསྟན་འདུགཨ་མི་རི་ཀར་ ༡༨༧༧ ལོར་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག བོད་བཅས་ཀྱི་ས་བཀྲ་ཞིག་ཏུ་བོད་འདི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གཉིས་ལས་གཞན་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་ པོར་མཚོན་འདུག ཕི་ལཱ་ཌཱ་ཕི་ཡ་ནས་ཡིན་པའི་ཨེན་ཐོ་ནེ་ ཧྥིན་ལེ་ཡིས་ ༡༨༢༧ ལོར་བྲིས་པའི་ས་བཀྲ་ཞིག་ཏུ་ “བོད་ཆེན་པོ་”འདི་རྒྱ་ནག་གོང་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ལོགས་ཀ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བསྟན་འདུག འཛམ་གླིང་ནང་ཡོད་པའི་གོ་ལའི་ས་ཁྲ་རྙིང་ཤོས་དང་། ཡང་ན་ཧ་ལམ་འཛམ་གླིང་གི་ཟླུམ་གཟུགས་མིས་བྲིས་པ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་སྲིད་པ་དེ་ནི་ ༡༩༤༢ ལོར་ མཱར་ཊིན་ བེ་ཧཱེམ་༼པཱོར་ཊུ་གལ་གྱི་རྒྱལ་པོའི་ས་ཁམས་རིག་པ་བ་ཞིག་༽ གྱིས་བཟོས་པ་དེ་རེད། དེའི་ནང་ཨ་མི་རི་ཀ་རྙེད་སོན་མ་བྱུང་སྔོན་གྱི་འཛམ་གླིང་དེ་བྲིས་ཡོད་པ་རེད། བོད་ནི་ འཇར་མཱན་གྱི་སྐད་དུ་“བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་༼ Thebet ein konigreich༽” ཞེས་ཧ་ཅང་གསལ་པོར་ངོས་འཛིན་བྱས་འདུག
ཧ་ལམ་འཛམ་གླིང་ནང་ཆེ་ ཤོས་ཡིན་ཅིང་། ཤེལ་གྱིས་གྲུབ་པའི་གོ་ལའི་ས་བཀྲ་༼བྷོ་སི་ཊོན་ན་ཡོད་པ་༽ རཱན་ཌི་ མེག་ནེ་ལེ་ཡི་ ༡༩༣༤ ལོའི་ས་བཀྲ་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས་བཟོས་པ་ དེར་ཡང་བོད་ནི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད།

༼ཨ་རིའི་མེ་སི་ཆུ་སེ་སི་མངའ་སྡེའི་བྷོ་སི་ཊོན་ན་ཡོད་པའི་ཤེལ་གྱི་ས་བཀྲ།༽

རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁྲ་སྔ་ ཤོས་དག་ཏུ་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་མི་སྟོན། མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཁྲིམས་ཀྱི་ལས་བྱེད་རྒན་གྲས་ཝང་ཧྥེན་གྱིས་ ༡༥༩༤ ལོར་བྲིས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་ས་ཁྲ་ཞིག་ཏུ་ཟིན་ཐོ་ཞིག་བཀོད་ནས་རྒྱའི་ས་ཆ་ ཡོངས་རྫོགས་ས་ཁྲ་དེར་ཚུད་ཡོད་ཅེས་བཀོད་མོད། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་མེད་ཐོག་ ཐ་ན་ཆེས་ཤར་མཐའི་ཁམས་དང་ཨ་མདོའི་ས་ཁུལ་དག་ཀྱང་དེར་ཡོད་མ་རེད།

༼༡༥༩༤ ལོའི་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ས་བཀྲའི་སྟོད་མ།

མན་ཇུའི་གོང་མ་ཁང་ཞིས་ བཀོད་འདོམས་འོག་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་གྱི་གྲྭ་རིགས་ཇེ་སུའེ་ཊི་(Jesuits) ཞེས་འབོད་པའི་བཀྲ་བ་དག་གིས་བཟོས་པའི་ས་བཀྲ་ཆེན་མོ་པར་དུ་བཀོད་པའི་རྗེས་སུ་ ༡༧༠༠ ལོའི་དུས་རབས་དཀྱིལ་དུ་ཐོན་པའི་ས་བཀྲ་འགའ་ཞིག་གི་ནང་། བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཡིན་པ་སྟོན་མགོ་བཙུགས་པ་རེད། བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གོང་མའི་མངའ་ཁོངས་ཆ་ཤས་མིན་སྟབས། ཇེ་སུའེ་ཊི་དེ་ཚོ་ ༼མན་ཇུའི་ཡུལ་ལ་ས་ཞིབ་བྱས་པ་ཇི་བཞིན་༽བོད་ནང་དུ་བསྐྱོད་ནས་ས་ཞིབ་བྱེད་ཐུབ་ མེད་པ་རེད། དེར་བརྟེན། ཁོང་ཚོས་པེ་ཅིང་དུ་སོག་རིགས་ཀྱི་གྲྭ་པ་གཉིས་ལ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་དེ་བོད་དུ་གསང་བའི་ས་ཞིབ་བྱེད་ཆེད་བཏང་བ་རེད། དབྱིན་ཇིའི་ས་བཀྲ་འབྲི་མཁན་དག་གིས་གོང་མཚུངས་ཀྱི་གསང་བྱུས་ས་ཞིབ་བྱས་ཡོད་ དེ། ཁོང་ཚོས་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་པའི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཡུལ་མི་དང་ཐ་ན་སོག་པོའི་གྲྭ་པ་གཅིག་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཨ་མི་རི་ཀའི་རྒྱ་ནག་མཁས་པ་ཞིག་གིས་བཤད་དོན་ལ། ཡུ་རོབ་པའི་བཙན་འཛུལ་དབང་ཤུགས་དང་མཚུངས་པར། རྒྱ་ནག་གིས་ཀྱང་ བོད་དང་ཀོ་རི་ཡའི་ནང་ རང་གི་“བཙན་འཛུལ་ལས་དོན་”སླེབས་ཐབས་སུ་ས་བཀྲ་རིག་པ་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་རེད་ཅེས་བཤད་ཆོག་པ་ རེད་ཟེར།     

བོད་དངུལ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ ཁག་གསུམ་པ་ལ་གཟིགས།